U spomen Velikom ratu – Spomenici nad spomenicima, 9. epizoda (2004)

Izgradnja monumentalnih spomenika koji će izraziti državnu ideologiju u specifično usmerenoj materijalizaciji sećanja u Kraljevini Jugoslaviji, tema je devete epizode serijala U spomen Velikom ratu. Takav spomenik nad spomenicima trebalo je da bude Vidovdanski hram po zamisli Ivana Meštrovića. Međutim, uvođenje ideologije integralnog jugoslovenstva posle šestojanuarske diktature 1929. godine i ukidanje Vidovdana kao državnog praznika, odnosno nepogodnosti srpskog mita da izrazi državnu ideologiju, najverovatnije utiče da se odustane od te ideje, mada to kralj Aleksandar nikad nije priznao. Umesto Vidovdanskog hrama, grade se drugi monumentalni spomenici, koji više odgovaraju ideologiji Kraljevine Jugoslavije. Najvažniji od tih spomenika je Spomenik neznanom junaku. Kult neznanog junaka u savezničkim državama, a potom i u nas, postaje način društvene unifikacije kroz apstraktnu identifikaciju svih onih čija su tela uništena ili izgubljena tokom rata, pa kao takav biva veoma pogodan da se materijalizuje u vidu spomenika. Sam kralj Aleksandar iz svojih sredstava finansirao je izgradnju spomenika i odredio da bude izgrađen na Avali, gde je i nađeno telo nepoznatog srpskog vojnika. Pored priprema i spektakularne izgradnje spomenika prati se i njegova sudbina i funkcionalizacija sve do naših dana. Epizoda prati i sudbinu još dva monumentalna spomenika – Pobednika i Spomenika zahvalnosti Francuskoj, oba rad vajara Ivana Meštrovića.

2004